બુધ ગ્રહ વિશે માહિતી | Information About Planet Mercury in Gujarati

આજે અમે એવા ગ્રહ વિશે વાત કરવા જઈ રહ્યા છીએ જેના વિશે તમે કદાચ થોડું જાણતા હશો , તેનું નામ બુદ્ધ છે. આજ ના બુધ ગ્રહ વિશે માહિતી (Information About Planet Mercury in Gujarati) આર્ટિકલ માં તમને બુધ ગ્રહ વિષે થોડી રસપ્રદ અને ઉપીયોગી જાણકરી મળશે જે તમને ખબર નહિ હોય કે તમે ક્યાંય વાંચી નહિ હોય.

આ ગ્રહ સૂર્યથી સૌથી નજીકનો ગ્રહ છે, જેથી આ ગ્રહ નું તાપમાન ખુબ વધુ છે. આ કારણથી ત્યાં કોઈ માનવ રહિત અંતરિક્ષયાન મોકલવું પણ વૈજ્ઞાનિકો માટે ખુબ મુશ્કેલી થી ભર્યું છે અને તેથીજ આ ગ્રહ વિષે માહિતી પણ બીજા ગ્રહો કરતા આપણી પાસે ઓછી છે. છતાં ઘણી ઉપીયોગી માહિતી બધા સ્પેસ રિસેર્ચ સેન્ટર દ્વારા એકત્રિત કરવામાં આવી છે, જે નીચે દર્શાવેલી છે.

બુધ ગ્રહ વિશે માહિતી અને તથ્યો (Useful Information About Planet Mercury in Gujarati)

તે સૂર્યમંડળનો સૌથી નાનો અને સૂર્યથી સૌથી નજીક નો ગ્રહ છે. સૂર્યની આસપાસ ભ્રમણકક્ષા પૂર્ણ કરવામાંતે આ ગ્રહ ને 88 દિવસ જેટલો સમય લાગે છે, જે સૌરમંડળના તમામ ગ્રહોનો સૌથી ટૂંકો સમય છે. તેનું નામ ગ્રીક દેવ હર્મેસના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે, જો આપણે આ નામનું ગુજરાતી માં ભાષાંતર કરીએ તો મર્ક્યુરિયસ બુધ છે. આ ગ્રહ ને વાણિજ્યનો દેવ પણ કહેવામાં આવે છે.

શુક્રની જેમ બુધ પણ સૂર્યની આસપાસ ભ્રમણકક્ષામાં પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં ની અંદર કરે છે. જો પૃથ્વી પરથી આ ગ્રહ ને જોવામાં આવે તો આ ગ્રહ 28 ડિગ્રી જેટલો નમેલો છે. સૂર્યની નજીકના ગ્રહને કારણે સૂર્યાસ્ત પછી પશ્ચિમ ક્ષિતિજની નજીક અને સૂર્યોદય પહેલાં પૂર્વીય ક્ષિતિજની નજીક આ ગ્રહ ને તમે જોઈ શકો છો.

આ સમયે જો તમે તેને ટેલિસ્કોપની મદદથી આ ગ્રહ જોવાનો પ્રયત્ન કરશો તો તે તેજસ્વી તારા જેવો તમને દેખાશે. પરંતુ જો તમે તેની શુક્ર સાથે તુલના કરો તો તેને જોવાનું ખૂબ મુશ્કેલ છે. શુક્ર અને ચંદ્ર તેના તમામ બાહ્ય સ્તરો સંપૂર્ણ રીતે તેજસ્વી દેખાય છે કારણ કે તે પૃથ્વીની અને સૂર્ય અંદર ભ્રમણકક્ષામાં ભ્રમણ કરે છે. લગભગ 116 દિવસની જેટલો સમય અંદર સૂર્ય આસપાસ ભ્રમણ સમાપ્ત થાય છે જેથી કહી શકાય બુદ્ધ નું એક વર્ષ 116 દિવસ જેટલો સમય હોય છે.

બુધ એવી રીતે ફરે છે કે સૂર્યમંડળમાં કોઈ અન્ય ઘર આ રીતે ભ્રમણ નથી. તે સૂર્ય સાથે 2:3 સ્પિન ભ્રમણકક્ષા થી ફરે છે, જેનો અર્થ છે કે તે સ્થિર તારાઓની જેમ તેની પોતાની ધરી પર ભ્રમણ કરે છે. સૂર્ય ની ફરતે પરિક્રમા કરતા સમયે તે પોતાની ધરી પર ફક્ત એક વાર ચક્કર પૂર્ણ કરે છે. જયારે પૃથ્વી એક વર્ષ માં 365 વાર પોતાની ધરી પર ફરે છે.

બુધની ધરી એવી છે કે આ ઘરને સમગ્ર સૌરમંડળમાં કોઈપણ ગ્રહનો કરતા સૌથી ઓછો ઝુકાવ ગણી શકાય જે ફક્ત 2 ડિગ્રી છે. જો તમે તેનું ચિત્ર જુઓ છો, તો બુધની સપાટી પર તમને ખાડાની જેમ દેખાશે અને તે ચંદ્રની જેવો જ લાગે છે. આ ખાડા દર્શાવે છે કે તે કરોડો વર્ષો માટે ભૌગોલિક રીતે નિષ્ક્રિય હશે અને ખૂબ જ ગરમ હોવાને કારણે, અહીં કોઈ વાતાવરણ નથી.

બુદ્ધ નું સપાટીનું તાપમાન અન્ય તમામ ગ્રહોની તુલનામાં ખૂબ વધારે છે કારણ કે તે સૂર્યની ખૂબ નજીક છે. તેનું સપાટી તાપમાન લગભગ 1000 કેલ્વિન હોય છે, એટલે કે 3173 °C અને રાત્રે 700 કેલ્વિન એટલે કે 427 ° સે જેટલું હોય છે. આ સૂર્યની નજીકનો એકમાત્ર ગ્રહ છે જેનો ઉપગ્રહ નથી અથવા અત્યાર સુધી બુધનો કોઈ ઉપગ્રહ વિષે જાણકારી મળી નથી.

અત્યાર સુધીમાં બે માનવરહિત અવકાશયાન બુધની મુલાકાત લઈ ચૂક્યા છે. મરીનર 10 એ 1974 અને 1975 માં બુદ્ધને ઉડાન ભરી હતી અને તેને મેસેન્જર, 2004 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતુ. જે 30 એપ્રિલ, 2015 ના રોજ ગ્રહની સપાટીમાં તૂટી જતા અને તેના બળતણને ખાલી કરાવતા પહેલા બુધની 4,000 કરતા વધુ વખત પરિક્રમા કરી હતી. નાસા દ્વારા હજી એક પ્રોજેક્ટ ચાલી રહ્યો છે જેમાં બેપી કોલંબો અવકાશયાન 2025 માં બુધ પર પહોંચવાની શક્યતા છે.

બુધ આપણા સૌરમંડળનો સૌથી નાનો અને સૂર્યની નજીકનો ગ્રહ છે. બુધ પૃથ્વીથી 70 મિલિયન કિલોમીટરનું અંતર ધરાવે છે. જો આપણે તેનો ક્રમ સૂર્યથી જોતા હોઈએ તો તે પૃથ્વી અને શુક્ર પછી સૌરમંડળનો બીજો સૌથી ગરમ ગ્રહ છે.

સૂર્ય અને પૃથ્વી થી બાકીના ગ્રહો કરતા નજીક હોવા છતાં વૈજ્ઞાનિકો ને આ ગ્રહ વિષે બહુ મોદી ખબર પડી હતી. જ્યારે અંતરિક્ષયાન દૂરના નેપ્ચ્યુન ગ્રહ પર પહોંચવા માટે મોકલવામાં આવ્યું હતું. બુધના ઉંચા તાપમાન અને સૂર્ય વચ્ચેના ઓછા અંતર ના કારણે, આ ગ્રહ વિષે ની જાણકરી મેળવાઈ ખુબ મુશ્કેલ છે.

બુધ વિશે ઓછી માહિતી મેળવવા પાછળ બે મહત્વપૂર્ણ કારણો છુપાયેલા છે. એક, તે સૌથી નાનો ગ્રહ છે અને બીજું તે સૂર્યની ખૂબ નજીક છે, જેના કારણે તે ખૂબ જ ગરમ છે. તેથી કોઈ માનવ અથવા રોબોટ તેની સપાટી પર ઉતારવું હજુ સુધી શક્ય નથી.

સૌ પ્રથમ 1973 માં, નશાએ મરીનર 10 નામનું અવકાશયાન શુક્ર પર મોકલ્યું હતું અને જેનું લક્ષ્ય શુક્રની ભ્રમણકક્ષાની પરીક્ષણ અને માહિતી પ્રદાન કરવાનું હતું, પરંતુ મરીનર 10 બુધથી ત્રણ વખત નજીક થી પસાર થયુ અને આ મિશનમાં NASA ને બુધ ગ્રહ ના ફોટા મળ્યા. પ્રાપ્ત થયેલી 45% ચિત્ર અસ્પષ્ટ હોવાથી પૂરતી ન હતી. પરંતુ આ પ્રોજેક્ટ દ્વારા બુધ ગ્રહ નજીકથી જોવા મળ્યો અને તેના વિશે થોડી માહિતી મળી.

આ કારણોસર, 3 August 2004 ના રોજ “મેસેંજર” નામનું સ્પેસ યાન બુધની મુલાકાત માટે મોકલવામાં આવ્યું હતું અને તે સપાટીની નજીક ગયું અને તેના વિશે ઘણી માહિતી મળી જે તમે વાંચી રહ્યા છો. બુદ્ધ ગૃહનો આંતરિક ભાગ ખૂબ મોટો હતો, જેનાથી દરેકને એમ લાગે છે કે આ ગૃહ પહેલા ખૂબ જ મોટો હોય શકે છે, પરંતુ પાછળથી કેટલાક કારણોને લીધે તે નાનો થઈ ગયો.

બુધ વિશે થોડા ઉપયોગી આંકડા (Useful Statistics About Planet Mercury in Gujarati)

• બુદ્ધ વ્યાસ – 4879 કિમી
• ચુંબકીય ક્ષેત્ર? – હા
• ગુરુત્વાકર્ષણ (મી / સે 2) – 3.7
• દિવસની લંબાઈ (કલાક) – 4222.6
• સરેરાશ તાપમાન (સે) – 167
• સપાટીનું દબાણ (બાર) – 0
• સૂર્યથી બુદ્ધનું અંતર – 57 મિલિયન કિલોમીટર
• ઓર્બિટલ પીરિયડ (દિવસ) -88.0
• પૃથ્વીથી અંતર – 70 મિલિયન કિલોમીટર
• સૂર્યની આસપાસ ફરવા માટેનો સમય – 88 દિવસ
• બુદ્ધના એક દિવસ સાથે પૃથ્વીના દિવસોની તુલના – પૃથ્વીના 88 દિવસ
• આખો વર્ષનો દિવસ – એક દિવસ
• માસ – 3.285 × 1023, 3285 લાખ કરોડ.

બુધ ગ્રહ વિશે તથ્યો (Amazing Facts About Planet Mercury in Gujarati)

• સૂર્યની સૌથી નજીક હોવાને કારણે, સૌથી નાની પરિભ્રમણ બુદ્ધનું છે અને તે ગ્રહ માં બે વર્ષમાં માત્ર ત્રણ દિવસનો જ હોય છે.
• માનવામાં આવે છે કે આ ગ્રહની શોધ લગભગ 5000 વર્ષ પહેલાં સુમેરિયન સંસ્કૃતિના લોકો દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
• બુધના પરિભ્રમણ લાંબા અને ગોળાકાર આકારમાં થાય છે, જેથી સૂર્યથી તેમનું અંતર ક્યારેક વધે છે અને કેટલીકવાર ઘટાડો થાય છે.
• ખૂબ જ ગરમ બુધ ગ્રહને લીધે કોઈ જીવન અને વાતાવરણ નથી.
• બુદ્ધનું ગુરુત્વાકર્ષણ બળ પૃથ્વી કરતા 38 ગણું ઓછું છે, જેનો અર્થ એ છે કે જો પૃથ્વી પર કોઈ પણ વસ્તુનું વજન 1000 કિલો છે, તો તે જ વસ્તુનું વજન 26.30 કિગ્રા જેટલું થશે.
• બુધ ગ્રહની સપાટી પર ઘણાં ખાડાઓ છે અને ક્યાંક 2 કિલોમીટરથી વધુ ઉંડા અને હજારો કિલોમીટર લાંબા ખાડા છે. તમે આ ગ્રહ ચંદ્રની જેવો લાગશે પરંતુ રંગ અલગ છે.
• બુધ એ સૂર્યની આસપાસ સૌથી ઝડપથી ફરતો ગ્રહ છે અને તેનું અંતર પણ સૌથી ઓછું છે. તેની પરિભ્રમણની ગતિ પ્રતિ કલાક 1 લાખ 80 હજાર કિલોમીટર જેટલી હોવાનું કહેવાય છે, જ્યારે પૃથ્વી કલાકદીઠ 1 લાખ 70 હજાર કિલોમીટરની ઝડપે પ્રવાસ કરે છે.
• બુદ્ધ એક સેકંડમાં 47 કિમી કિમીનો પ્રવાસ કરે છે અને જયારે પૃથ્વી 29 કિમીનો પ્રવાસ કરે છે.
• બુધ એ પૃથ્વી પછીના ગ્રહોની સૌથી વધુ ઘનતાવાળા ગ્રહ છે. તેની ઘનતા 5.43 ગ્રામ / સે.મી. 3 છે અને તે પૃથ્વી કરતા લગભગ 26 ગણી ઓછી છે.
• બુધ નું દિવસ અને રાત્રિના તાપમાનમાં મોટો તફાવત છે કારણ કે બુધનું દિવસનું તાપમાન આશરે 450 ° સે છે અને રાત્રે તાપમાન -170 ° સે સુધી છે.
• આ ગ્રહ શનિના ઉપગ્રહ કરતા કદ માં નાનો છે. જોકે પ્લુટો સૌથી નાનો છે, પરંતુ હવે વૈજ્ઞાનિકો એ પ્લુટોને ગ્રહની શ્રેણીમાંથી બાકાત કર્યો છે.
• જો તમે બુધ ગ્રહને નરી આંખોએ જોવો હોય તો બુધ ગ્રહ સૂર્યોદય પહેલા અને સૂર્યાસ્ત પછી જોઈ શકાય છે. તે તમને એક તેજસ્વી તારા જેવો દેખાશે.
• રોમન દેવતા પછી ગ્રહનું નામ ‘બુધ’ રાખવામાં આવ્યું છે. પરંતુ તેને શોધ કોણે કરી તેના કોઈ ચોક્કસ પુરાવા નથી.
• બુધ ગ્રહનો પ્રારંભિક ઉલ્લેખ સુમેરિયન સંસ્કૃતિના લોકો દ્વારા 5000 વર્ષ પહેલાં કરવામાં આવ્યો હતો.
• ગેલીલીયોએ પ્રથમ ટેલિસ્કોપ દ્વારા આ ગ્રહ જોયો
• બુધનો કોઈ ઉપગ્રહ નથી.
• જો તમે બુધની સપાટ સપાટી પરથી સૂર્ય તરફ જોશો, તો તે પૃથ્વી કરતા લગભગ 4 ગણો મોટો દેખાશે.

વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો (FAQ)

સારાંશ (Summary)

બુધ ગ્રહ વિશે માહિતી અને તથ્યો (Information and Facts About Planet Mercury in Gujarati) પોસ્ટમાં તમે આ ગ્રહ વિશે થોડી માહિતી મેળવી અને થોડા ચોંકાવનારા તથ્યો પણ જોયા જે કદાચ તમને ખબર નહિ હોય. આશા રાખું છું કે તમને આ પોસ્ટ જરૂર ગમી હશે અને જો સાચે તમેને આ પોસ્ટ ઉપીયોગી લાગી હોય તો નીચે કોમેન્ટ કરી અમને જરૂર જણાવશો. આવીજ અવનવી માહિતી માટે અમારા બ્લોગ learningujarati.com ની મુલાકાત લેતા રહો અને અમને Facebook, Instagram, Twitter and Sharechat પર ફોલો કરવાનું ના ભૂલશો.